Dermatochirurgia to zabiegi usunięcia zmienionej skóry w granicach zdrowych tkanek za pomocą skalpela, elektrokoagulacji, lasera CO2 lub krioterapii. Każda zmiana skórna przed usunięciem powinna być zbadana makroskopowo (wzrokowo), palpacyjnie, a w razie potrzeby dermatoskopowo. Niektóre zmiany skórne po tradycyjnym wycięciu chirurgicznym trzeba zbadać histopatologicznie.
Wskazania do zabiegu:
Zmiany które powinny być usunięte chirurgicznie i zbadane histopatologicznie:
Włókniak - łagodny nowotwór wywodzący się z elementów tkanki łącznej skóry właściwej.
Włókniak miękki (fibroma molle) – Występuje jako pojedynczy, uszypułowany, cielisty guzek na powłokach brzusznych lub w dużych zgięciach (pachwiny, pachy), bądź gromadnie jako guzki lub guzy w chorobie Recklinghausena razem z nerwiakowłókniakami i nerwiakami. Często spotyka się włókniaki starcze, nitkowate tzw. acrochordon (fibromate filiformes), występujące w średnim i starszym wieku, częściej u kobiet na szyi, karku i w okolicy pach. Wielkość ich waha się od 2 mm do 1cm. Najczęściej są koloru cielistego lub brunatnego i nie towarzyszą im żadne dolegliwości.
Włókniak twardy (fibroma durum, dermatofibroma) - Uważa się, że jest on raczej wynikiem reakcji odczynowej z przerostem tkanki włóknistej niż prawdziwym nowotworem. Powstaje zazwyczaj w wyniku drobnych urazów, ukłuć skóry przez owady i zadrapań. Występuje najczęściej na skórze kończyn, na ich wyprostnej powierzchni, zwykle pojedynczo w postaci małego guzka o średnicy od 2 mm do 1 cm o zróżnicowanym zabarwieniu od czerwonego do brunatnego, o gładkiej lub szorstkiej powierzchni. Jest przesuwalny względem podłoża.
Kaszak (cysta naskórkowa, torbiel łojowa) – Powoli rosnący w obrębie skóry łagodny guz o charakterze torbieli, wypełniony masami rogowymi i łojowymi, a także zawierający elementy mieszków włosowych. Cysty mają kształt kulistego, przesuwalnego względem podłoża i niebolesnego guzka o wzmożonej spoistości. Często powiększa się i przyjmuje białe lub żółtawe zabarwienie i nie towarzyszą jej dolegliwości bólowe. W przypadku, kiedy dojdzie do wtórnego zakażenia staje się zaczerwieniona, bolesna, któremu często towarzyszy przebicie się cysty i wydostanie się jej zawartości na zewnątrz.
Występują dwa różne rodzaje cyst różniące się między sobą głównie budową komórkową:
- cysta naskórkowa właściwa – występuje głównie na twarzy, karku i klatce piersiowej
- cysta przywłośna – występuje w obrębie mieszka włosowego na owłosionej skórze głowy.Często mogą występować drobne powierzchniowe torbiele naskórkowe tzw. prosaki, zwykle w obrębie twarzy lub moszny. W przypadku prosaków postępowanie polega na nakłuciu zmian i ich delikatnym wyciśnięciu. Większe torbiele opróżnia się chirurgicznie po nacięciu zmiany skalpelem lub usuwa w całości, co zapobiega nawrotom jeżeli w czasie zabiegu nie usunięto całej ściany torbieli. W przypadku zakażenia torbieli postępowanie polega dodatkowo na założeniu sączka w miejscu wyciętej torbieli i podawaniu antybiotyków przez 7-10 dni.
Tłuszczak – łagodny nowotwór wywodzący się z elementów tkanki łącznej skóry właściwej. Występuje najczęściej u kobiet w młodym i średnim wieku i jest wynikiem ogniskowych przerostów komórek tkanki tłuszczowej z wytworzeniem guzków lub guzów czasem o dużej wielkości. Tłuszczaki rzadko stają się złośliwe.
Objawy:
Tłuszczaki występują najczęściej jako miękkie, pojedyncze lub mnogie podskórne guzki pokryte prawidłową skórą, przesuwalne względem podłoża. Zmiany spotyka się głównie na tułowiu, karku, pośladkach, przedramionach i ramionach. Rzadko dają objawy jednak mogą się cechować bolesnością.
Brodawki wirusowe (verrucae) – są to pospolite, zakaźne grudki naskórkowe wywołane przez różne typy wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Brodawki mogą występować w każdym wieku, jednak najczęściej spotyka się je u starszych dzieci. Wygląd i wielkość brodawek zależą od ich umiejscowienia oraz od stopnia narażenia na drażnienie i urazy mechaniczne. Przebieg choroby może być różny. Zakażenie może mieć charakter zmiany pojedynczej lub licznych wykwitów a sam proces może szerzyć się poprzez samozakażenia.
Brodawki zwykłe – łagodne, powszechnie spotykane ostro odgraniczone grudki średnicy 2-10 mm, o szorstkiej powierzchni, okrągłym lub nieregularnym kształcie, wzmożonej spoistości i jasnoszarym, żółtym, brązowym lub szarawo-czarnym kolorze. Lokalizują się w miejscach narażonych na urazy (palce, łokcie, kolana, twarz, skóra głowy). Mogą również występować wokół płytki paznokciowej jako brodawki około paznokciowe.
Brodawki podeszwowe – głęboko wnikające, hiperkeratotyczne guzki, umiejscowione na podeszwach, zazwyczaj bolesne, częściej pojedyncze lub nieliczne, spłaszczone wskutek ucisku i pokryte zrogowaciałym naskórkiem. Często przy zdrapywaniu ich powierzchni dochodzi do punkcikowatego krwawienia. Na podeszwach mogą występować również brodawki bardziej spłaszczone, niebolesne, zlewające się tzw. brodawki mozaikowe, będące skupiskami bardzo licznych, małych, położonych blisko siebie, brodawek podeszwowych.
Brodawki płaskie (młodocianych) – płaskie, niezapalne, leżące prawie w poziomie skóry wykwity grudkowe, umiejscowione głównie na twarzy i grzbietach rąk. Na twarzy są brunatnawe lub prawie nie różnią się od koloru skóry otaczającej, na rękach są nieco bardziej wyniosłe i lekko hiperkeratotyczne. Brodawki płaskie młodocianych utrzymują się przez wiele miesięcy, a ustępują w sposób bardzo charakterystyczny, tzn. przez gwałtowne zaczerwienienie się i obrzęk wszystkich wykwitów, z powodu czego zaniepokojeni chorzy zgłaszają się do lekarza. Znajomość tego objawu jest ważna, gdyż oznacza on, że w ciągu kilku dni nastąpi samowyleczenie i nie należy stosować żadnego leczenia.
Brodawki wirusowe należy usuwać. Trzeba to robić jak najwcześniej, skutecznie i z jak najmniejszymi skutkami ubocznymi. Dzięki temu zwiększamy szanse na miejscowe wyleczenie, ograniczamy możliwość samozakażenia i rozprzestrzenienia oraz działamy przeciwepidemicznie. Sposób postępowania zależy od umiejscowienia, rodzaju, rozległości i czasu utrzymywania się zmian skórnych, wieku chorego, stanu jego odporności. Leczenie jest przede wszystkim miejscowe. Polega na mechanicznym usuwaniu, elektrokoagulacji, laseroterapii lub krioterapii. Czasami przed usunięciem większych zmian rozmiękcza się nawarstwienie hiperkeratotyczne za pomocą 10% maści salicylowej.
Zmiany na powiekach
Leczenie:
Gruczolak potowy (syringoma) – Liczne, nieznacznie wyniosłe ponad powierzchnię skóry, na ogół drobne wykwity grudkowate o gładkiej powierzchni, nie różniące się barwą od skóry zdrowej lub lekko brunatnawe. Najczęściej umiejscowieniem jest okolica powiek, szyja, klatka piersiowa i brzuch. Zmiany występują głównie u młodych kobiet. Nie dają objawów podmiotowych i nie mają tendencji do samoistnego ustępowania. Usunięcie chirurgiczne, laser CO2 lub elektroresekcja.
Zamykanie rozszerzonych naczyń.
Teleangiektazje – trwale rozszerzone naczynia włosowate splotu podbrodawkowego skóry, które uwidaczniają się przez naskórek w postaci czerwonych “nitek”. W skrajnych przypadkach mogą one ściśle przylegać do siebie tak, że dają obraz jednorodnego zaczerwienienia. W zależności od wyglądu i umiejscowienia wyróżniamy teleangiektazje:
– liniowe – nie tworzące połączeń między sobą i umiejscowione zwykle na przyśrodkowej powierzchni ud, powyżej stawu kolanowego,
- drzewkowate – umiejscowione zazwyczaj na bocznej powierzchni ud,
- pajączkowate (promieniste) – rozchodzące się promieniście na boki od centralnego najszerszego naczynia,
- guzkowe – nierównomierne rozsiane punktowe rozszerzenia naczyń;
Czynniki zewnętrzne sprzyjające rozszerzaniu naczyń:
Pielęgnacja skóry z rozszerzonymi naczynkami:
